Przystąpienie Łotwy do Unii Europejskiej, podobnie jak w przypadku Polski, generowało przyjęcie porządku prawnego w ustalonym przepisami unijnymi zakresie, w tym również w sferze podatków i ceł jako elementów Jednolitego Rynku UE. Regulacje wymiany handlowej Łotwy z innymi członkami UE porządkowane są przez jej ustawodawstwo, a także instytucje. Handel zagraniczny z partnerami nienależącymi do Unii Europejskiej podlega wyłącznie ustawodawstwu UE. Łotwa, przed przystąpieniem do Unii, zobowiązana była także do przyjęcia zapisów umów handlowych, które UE podpisała z państwami trzecimi.
Wymiana Handlowa Łotwy z członkami UE
Po przystąpieniu Łotwy do Unii Europejskiej większość barier celnych została zniesiona, w tym prawie wszystkie procedury związane z obszarem Jednolitego Rynku UE. Nie ma żadnych ograniczeń ilościowych dotyczących przemieszczanych towarów, z wyjątkiem określonego katalogu artykułów dozwolonych do przewozu jedynie przez indywidualne osoby.
Wspólna Taryfa Celna (WTC) obowiązująca Łotwę po przystąpieniu do UE zawiera m. in. kody celne (Nomenklaturę Scaloną - CN) towarów, ustalenia dotyczące ceł konwencyjnych dla partnerów, z którymi Unia Europejska ma podpisane umowy, bądź są Stronami Układu Ogólnego itp. Takie same regulacje zostały wprowadzone w Polsce przez WTC oraz Rozporządzenie Wykonawcze Komisji (UE) Nr 1001/2013 z dn. 04.10.2013 r. Wyjątki dotyczące swobodnego przemieszczania towarów w obrębie rynku UE, odnoszą się głównie do dostaw produktów rolno-spożywczych podlegających szczególnym regulacjom oraz do innych produktów, dla których wymagane są licencje.
Podatek VAT, podatek akcyzowy i podatki specjalne nie są traktowane jako opłaty celne. Towary, które pochodzą z dowolnego kraju członkowskiego lub zostały zgromadzone albo wprowadzone na Jednolity Rynek Unii Europejskiej są dopuszczone do obrotu wewnętrznego na terenie UE.
Między krajami UE nie ma kontroli celnej, jednak organy celne zachowują prawo do kontrolowania przemieszczanych towarów.
Wymiana handlowa z krajami trzecimi (nienależącymi do UE)
Członkowie UE stosują wspólną taryfę celną (CCT) w stosunku do państw trzecich. Określa ona zobowiązanie celne powstałe w imporcie towarów na granicach zewnętrznych UE. Stosowane są również wspólne unijne licencje eksportowe i importowe oraz zezwolenia dla określonych grup towarów.
Stawki celne, określone we Wspólnej Taryfie Celnej stosowanej przez wszystkie kraje UE w stosunku do krajów trzecich, są zróżnicowane i zależą od rodzaju towaru oraz kraju pochodzenia.
Od 01 maja 2004 r. Łotwa, jako członek UE, korzysta z preferencji określonych w umowach handlowych pomiędzy UE i krajami spoza UE – w tym EFTA (Norwegia, Szwajcaria, Islandia, Lichtenstein), jak również z Meksykiem, Marokiem, Tunezją, Izraelem i Jordanią.
Analogicznie do systemu polskiego – inne stawki celne stosuje się dla krajów, z którymi UE, w tym także Łotwa, nie ma podpisanej umowy o wolnym handlu, inne (korzystniejsze) dla krajów, z którymi ma podpisane takie porozumienie, a jeszcze inne dla krajów korzystających z klauzuli najwyższego uprzywilejowania (KNU).
Uwaga praktyczna: Stosunki handlowe pomiędzy Łotwą (oraz innymi państwami UE) a Rosją określa umowa o Partnerstwie i Współpracy z 1997 r., która przyznaje Rosji Klauzulę Najwyższego Uprzywilejowania. Z wyjątkiem wybranych wyrobów stalowych, nie ma w niej żadnych ograniczeń ilościowych (zarówno w eksporcie, jak i w imporcie). Podobne umowy UE zawarła z Armenią, Kirgistanem, Turkmenistanem, Azerbejdżanem, Mołdawią, Ukrainą, Białorusią, Mongolią, Uzbekistanem, Gruzją, Kazachstanem i Tadżykistanem.
Import towarów z krajów trzecich
Dla różnych towarów importowanych na obszar celny UE stosuje się odmienne zasady. Wszystkie jednak podlegają dwóm kluczowym regułom, które Unia Europejska wprowadziła celem ochrony zdrowia i bezpieczeństwa użytkowników wyrobów oraz spełnienia przez towary określonych standardów jakości. Są to: oznakowanie CE oraz związana z nim Dyrektywa nowego podejścia.
Procedura oceny zgodności jest obowiązkowa przed wprowadzeniem wyrobu do obrotu lub użytkowania na rynku UE po raz pierwszy:
- wyrobów nowych pochodzących z krajów członkowskich UE
- wyrobów nowych i używanych importowanych spoza UE
Uwaga praktyczna: W związku z obowiązywaniem jednolitych zasad dla całej UE, informacje o sposobie przeprowadzenia oceny zgodności uwzględniającej obowiązujące unijne standardy można znaleźć na stronach polskiego Ministerstwa Gospodarki.
W przypadku pojawienia się wątpliwości lub pytań, związanych z wymianą handlową z Republiką Łotewską (zwłaszcza wyrobami spożywczymi) należy konsultować się z odpowiednimi instytucjami, w tym:
- Państwową Służbą Ochrony Roślin
- Służbą Żywności i Weterynarii (Departament Nadzoru Żywności)
- Ministerstwem Rolnictwa (Departament Żywności i Weterynarii)